Aan de slag met De R-ladder, zó klim je op de treden!

De R-ladder geeft in 10 treden aan hoe circulair je werkt. Van ‘Refuse’ en ‘Rethink’ (de hoogste impact) tot ‘Recycle’ en ‘Recover’ (de laagste). Hoe hoger op de ladder je komt, hoe groter je bijdrage aan circulariteit. In het webinar ‘De R-ladder als hefboom voor circulaire impact’ deelden experts van BAM, TNO en PreZero hun inzichten: wat werkt, waar begin je, en wat vraagt het van je organisatie?

Waarom nú: schaarste, regelgeving en gezond verstand

Grondstoffen zijn eindig. Ook stoffen als hout, zand en water zijn niet meer vanzelfsprekend beschikbaar. Tegelijk dwingt Europese wetgeving (o.a. CSRD) tot transparantie over impact. De boodschap uit het webinar: wacht niet op regels, maar bouw nu aan veerkracht en een gezonde businesscase. “Veel bedrijven richten zich nog alleen op recyclen, terwijl voorkomen en hergebruiken veel meer impact maakt,” zegt Harm Siemerink (Zero Waste Adviseur, PreZero). “We moeten zorgvuldiger omgaan met wat er is. Dat vraagt een mindset-switch,” aldus Maarten Cannegieter (Manager Duurzaamheid, BAM Nederland).

1. Begin klein, pak de grootste stromen

Start met een materiaalanalyse: wat koop je in, wat wordt afval, waar zit het volume, de CO₂-uitstoot, de kosten? Kies 1 of 2 grote stromen, en kijk hoe je daarmee kunt klimmen op de R-ladder. Maarten Cannegieter: “Analyseer je proces. Wat heb je voor producten en zijn die allemaal noodzakelijk? Zijn er alternatieven of mogelijkheden om het beter te maken? Kunnen we producten opnieuw gebruiken?”

Bepaal waar de meeste winst ligt, bij welke trede op de R-ladder vóór Recycle.
Kies 1 of 2 pilots met duidelijke R-alternatieven en KPI’s.

“Ga het gewoon dóén: start pilots, leer en schaal op wat werkt,” Harm Siemerink (PreZero)

2. Organiseer eigenaarschap en draagvlak

Zonder draagvlak blijft circulariteit een ‘project’ in plaats van werkwijze. Maak het onderdeel van doelen, KPI’s en dagelijkse routines. Wijs een enthousiaste eigenaar per materiaalstroom aan en vorm een multidisciplinair team (MT, inkoop, facilitair, operatie, HR, schoonmaak/catering).

Benoem eigenaren per stroom, vorm een kernteam.
Meet resultaten en vier successen.

“Het management moet eigenaarschap nemen. Als mensen ervaren dat het ‘een moetje’ is, kun je niet verwachten dat ze enthousiast meedoen,” Ron Oorschot (Business Developer, TNO)

3. Stuur in inkoop op TCO en kwaliteit

Circulariteit en resultaat hoeven elkaar niet te bijten. Maarten Cannegieter: “Duurzaamheid is geen excuus om winst op te offeren; het kan én-én.” Bereken de Total Cost of Ownership (aanschaf + onderhoud + restwaarde + de impactkosten in de toekomst) én neem criteria als circulariteit, retourlogistiek en CO₂ mee in de businesscase.

Leg doelen vast met mijlpalen, KPI’s en verantwoordelijkheden.
Borg circulariteit in beleid, onboarding en prestatiecyclus.

“De kosten voor het niet meegaan in de transitie zijn uiteindelijk hoger dan de transitiekosten.” Céline Knubben (Innovatiemanager Circulariteit, PreZero).

4. Ketensamenwerking en openheid

Zoek regionale partners met dezelfde uitdagingen, maak samen afspraken en deel de initiële kosten. Wees transparant en vertrouw elkaar, dan kun je samen veel bereiken.