Circulariteit in de zorg: zó maken techniek, data en menselijk gedrag het verschil 

“In onze sorteerinstallatie sorteren we plastic verpakkingen, blik en drankenkartons in maar liefst 14 verschillende stromen. Deze stromen gaan vanuit ons door naar verdere verwerkers die er weer grondstoffen voor nieuwe producten van maken”, zegt Freek Bakker. De bottleneck zit daarbij vaak nog in het ontwerp van verpakkingen: “Er zijn nog steeds veel verpakkingen die lastig te sorteren en dus te recyclen zijn. Denk aan samengestelde verpakkingen van karton en plastic.” Daarom zet PreZero in op data: “We zijn volop bezig AI-applicaties te testen die herkennen welke type verpakking langskomt en hoe we die beter kunnen sorteren.” Het doel: concrete ontwerpverbeteringen die de sorteer- en recyclebaarheid verhogen. Tegelijkertijd is beleid nodig om vaart te maken: “We willen stappen maken, en versnellen richting een circulaire economie. Wet- en regelgeving helpt daarbij.” Freek verwijst naar het aanstaande exportverbod van laagwaardige plastics naar niet-OESO-landen: “Dat dwingt Europa om eigen sorteer- en recyclingcapaciteit op te bouwen.”

Werken aan de Green Deal

Ook in de zorg staat circulariteit hoog op de agenda. Vanuit PreZero werkt Arthur Haag samen met ziekenhuizen aan Zero Waste. “Veel ziekenhuizen hebben de Green Deal Zorg 3.0 onderschreven. Onze Zero Waste adviseurs ondersteunen hen bij het realiseren van de doelstellingen uit de Green Deal. Los van recyclingtechniek, zit de grootste winst aan de menselijke kant. Zo kun je pas goed afval scheiden als mensen op de werkvloer het goed doen.” De aanpak om daar te komen is gestructureerd vertelt Arthur: “We starten met een analyse van volumes en samenstelling. Daarna richten we de logistiek in voor gescheiden inzameling, trainen we medewerkers en koppelen we de resultaten terug.” 

Design & inkoop

Ook aan de voorkant van het proces is veel winst te behalen. Freek: “Organisaties vragen ons vaak: wat moeten we precies inkopen en hoe kopen we beter of meer duurzaam in? ‘Goed recyclebaar’ op papier is nog geen garantie in de praktijk.” Inkopen in een samenwerkingsverband biedt mooie mogelijkheden om te versnellen: “Bundel inkoopkracht en stuur op goed recyclebaar ontwerp en op eisen voor het gebruik van recyclaat in producten; zo creëer je vraag naar gerecyclede grondstoffen.” Over een zogenaamde closed loop is Freek nuchter: “Een gesloten kringloop is ideaal, maar geen doel op zich. Als je virgin grondstoffen vervangt door recyclaat, boek je óók grote winst.”

Versnellen op weg naar Zero Waste

Voor PreZero is de samenwerking met ESCH-R een belangrijke versneller op weg naar Zero Waste. Arthur: “We delen binnen ESCH-R een enorme kennis met elkaar. Wij hebben een groot netwerk, net als de stakeholders en partners in ESCH-R. Door die netwerken te koppelen, kunnen wij sneller innoveren en allerlei innovaties testen in een gecontroleerde omgeving. Wanneer een oplossing werkt binnen de gecontroleerde omgeving van de ESCH-R partners, weten we dat we het kunnen opschalen naar andere ziekenhuizen. Door zorginstellingen te verduurzamen, versterken wij onze maatschappelijke rol. Samen kunnen we meer impact maken en hebben we meer invloed op circulaire wetgeving. ESCH-R biedt ook toegang tot subsidie, dat verlaagt onze financiële risico's.” Freek ziet bovendien beweging in onderwijs en ontwerp: “Steeds meer hogescholen en universiteiten kijken mee. Dat helpt om ‘design for recycling’ echt op de kaart te zetten.” 

Successen in de praktijk

Er zijn al mooie resultaten geboekt op het gebied van circulariteit in ziekenhuizen, geeft Arthur aan. “Met Blue Wrap bijvoorbeeld, het verpakkingsmateriaal wat door ziekenhuizen veel gebruikt wordt, onder andere om OK-instrumenten steriel te verpakken. Dat is een grote afvalstroom in ziekenhuizen. Blue Wrap is gemaakt van non-woven polypropyleen; een hoogwaardige plasticsoort die we één-op-één kunnen recyclen. We hebben een logistiek systeem opgezet voor aparte inzameling bij ziekenhuizen. Onze partner Vepa maakt er vervolgens blauwe stoelen van die ziekenhuizen weer inzetten. Een tastbaar en zichtbaar voorbeeld van circulariteit.” Ook in de OK ontstaan kansen: “We draaien een pilot waarbij we verontreiniging van single-use instrumenten kunnen verwijderen. Daarna kunnen de materialen gewoon worden gerecycled. Niet alles wat infectieus is, hoeft verbrand te worden.”

Van 10.000 kilo afval naar recyclebare stroom

Een ander mooi voorbeeld is de stroom van dialysezakken vanuit het Erasmus MC, vertelt Nicole. “We hebben uitgerekend dat we daarmee 10.000 kilo afval per jaar genereren, dus wij wilden graag van die stroom af. We zijn toen bij jullie terecht gekomen met de vraag: hoe kunnen we dit recyclen? En uiteindelijk is ons dat samen gelukt.” Arthur: “We zijn begonnen met analyseren, meten en de samenstelling van de materialen checken. Uiteindelijk bleek dat de collega’s op de werkvloer zelf nog een klein plastic onderdeeltje moesten verwijderen, maar ook daar is een werkbare manier voor gevonden. We hebben een logistiek proces ingericht, mensen getraind en gecoacht. Resultaten terugkoppelen is belangrijk: successen moet je vieren, dat motiveert.”