Van schillenboer tot grondstofproducent: "Uiteindelijk hebben circulaire verdienmodellen de toekomst'

‘We krijgen de business case niet rond’; het is een veelgehoorde uitspraak in de wereld van de circulaire economie. Nog te vaak wordt er met goede bedoelingen te weinig geld verdiend. Maar dat is voor Remko Walsweer, CFO van PreZero Nederland geen reden om van het plan af te wijken. “Circulaire verdienmodellen worden steeds rendabeler.”

"Uiteindelijk zijn circulaire verdienmodellen, de verdienmodellen van de toekomst”

Remko Walsweer, CFO PreZero Nederland

In zijn tien jaar bij PreZero (hiervoor SUEZ, daarvoor SITA) heeft Walsweer het bedrijf flink zien veranderen. “We begonnen als vuilnismannen. Dat zijn we nog steeds. Maar we zijn nu meer dan dat. We zijn grondstofleverancier geworden en daarmee onderdeel van de duurzame transitie.”

Lineair is makkelijk

Bij een bedrijf in transitie, opererend in een wereld die langzaam maar gestaag beweegt naar een circulaire economie, horen heel andere financiële uitdagingen dan een decennium geleden. De lineaire economie is wat dat betreft een stuk makkelijker: inkopen, maken en verkopen, vaak door dezelfde partij. “In een circulaire economie heb je partners nodig”, zegt Walsweer. “Het afval van de consument is onze grondstof. Wij kunnen dit inzamelen, verwerken en opwaarderen. En nu we onderdeel zijn van de Schwarz Groep (het Duitse familiebedrijf achter supermarktketens Lidl en Kaufland, red.) hebben we de mogelijkheid om gerecycled materiaal weer in productie te brengen, bijvoorbeeld in verpakkingen.”

Hout recyclen

De strategie is helder: meer materiaal, hoogwaardig recyclen. Maar de kunst is om je, ook in economisch lastige tijden, aan die strategie vast te houden. “Gedurende de energiecrisis zagen we de opbrengsten van biomassacentrales omhoogschieten”, zegt Walsweer. “Afvalhout verbranden leverde dus veel geld op. Terwijl we liever dat hout recyclen, bijvoorbeeld tot palletklossen en voor de spaanplaatindustrie. Recyclen betekende dus dat we geld misliepen. Toch besloten we daarvoor te gaan, omdat het bijdraagt aan onze langetermijnstrategie. Het is cruciaal dat je je niet laat verleiden tot financieel gewin op de korte termijn en trouw blijft aan je langetermijnstrategie.”

Wet zit soms in de weg

Het creëren van rendabele verdienmodellen is een traject van vallen en opstaan. Soms een harde les, weet Walsweer. “Zo hebben we een paar jaar geleden een gerecycled ziekenhuisvat geproduceerd. Dit zijn vaten die ziekenhuizen gebruiken voor medisch afval. Ziekenhuizen werden enthousiast over het idee en waren zelfs bereid een premium voor onze vaten te betalen. Maar wat bleek: volgens de wet mogen deze vaten niet van gerecycled materiaal gemaakt worden. Voordat die aanpassing in de wet was gemaakt waren we jaren verder. Tot die tijd kon dit idee weer in de ijskast. Inmiddels is het gerecyclede vat in productie genomen en in gebruik bij meerdere academische ziekenhuizen.”

Afnemers meenemen

Eenzelfde ervaring had PreZero met het recyclen van verf van milieustraten. De afvalverwerker bedacht een proces om verfresten uit weggegooide blikken te verzamelen en te recyclen tot nieuwe verf. Dit bleek uitstekend te kunnen. “Het enige probleem”, zegt Walsweer, “de verfindustrie zat helemaal niet op ons product te wachten. Ze waren simpelweg nog niet klaar om gerecyclede verf in de markt te zetten. Sindsdien weten we dat het essentieel is dat de potentiële afnemer van een gerecycled product vanaf het begin wordt meegenomen in het hele proces.”
Ondanks deze kleine tegenslagen twijfelt Walsweer er niet aan dat een idee als de gerecyclede verf vroeg of laat weer van de plank gehaald kan worden. “Bovendien hebben we geleerd welke partijen in de keten je allemaal bij zo’n proces moet betrekken. Dat zijn waardevolle lessen voor de toekomst.

Chemische recycling

“Door de samenwerking met de supermarktketens binnen de Schwarz Groep zijn de lijntjes met potentiële partners nog korter geworden”, gaat Walsweer verder. “Zodat onze opgewaardeerde reststromen ook daadwerkelijk als verpakkingen in het schap komen te liggen. Bovendien zijn we met Shell aan het kijken of we met behulp van chemische recycling zelfs voedselverpakkingen kunnen maken uit plastic afval; iets wat met de huidige recycletoepassingen nog maar beperkt is toegestaan.”

Wat is chemische recycling?

Chemische recycling wordt vaak naast mechanische recycling genoemd. Deze laatste is een methode waarmee sommige plastic afvalstromen gerecycleerd kunnen worden tot plastic granulaat en in bepaalde plastictoepassingen terug ingezet kunnen worden. Chemische recycling is een nieuwere techniek en heeft als groot voordeel dat het moeilijk te recyclen plastic afvalstromen omzet tot de bouwstenen van plastic. Hiermee kun je vervolgens nieuwe plastics produceren met dezelfde kwaliteiten als virgin plastic.

Nieuwe Europese regels

Hoewel aanpassingen in de wet altijd sneller kunnen gaan is Walsweer te spreken over internationale afspraken die binnenkort in werking gaan. Bijvoorbeeld de Europese regels die straks producenten verplichten om een bepaald aandeel recyclaat gebruiken in nieuwe producten. Ook gaat CSRD, de gedetailleerde duurzaamheidsboekhouding, een goede bijdrage leveren aan de circulaire economie, al maakt de naderende administratielast Walsweer ook ‘een beetje angstig’. “De intentie van de nieuwe rapportageregels zijn goed. Uiteindelijk gaan de nieuwe regels bedrijven ertoe bewegen duurzamer te produceren.”

Fikkende batterijen en ontploffende lachgascilinders

Op 16 juni 2021 brandde de sorteerinstallatie in Zwolle van afvalverwerker PreZero Nederland volledig af. Oorzaak: waarschijnlijk een in het huisvuil verdwaalde lithiumbatterij. Eerder dit jaar opende PreZero een volledig nieuwe installatie: groter, veiliger en een stuk geavanceerder.
“Batterijen zijn een gigantisch probleem voor afvalinzamelaars”, zegt Walsweer. “Het is jammer dat dat risico volledig ligt bij deze bedrijven. Onze verzekeringspremies zijn gigantisch en bij een grote brand loopt de schade al snel in de miljoenen. Naast batterijen die kunnen ontvlammen, zien we de laatste tijd ook steeds meer problemen met lachgascilinders. Deze worden gedumpt in afvalcontainers en kunnen spontaan ontploffen in de verbrandingsoven. Voor de afvalbranche is dat een enorm risico; voor materieel en medewerkers. Wij zien graag maatregelen die ertoe leiden dat dit soort risico’s gedeeld worden met de hele keten. Of dat de overheid een fonds opricht waar je als getroffen bedrijf een beroep op kunt doen.”

Grondstoffentekort

“Uiteindelijk zijn circulaire verdienmodellen, de verdienmodellen van de toekomst”, zegt Walsweer. “We zagen dit al gebeuren toen vorig jaar de olieprijs omhoog schoot. Hierdoor steeg de prijs van virgin plastics natuurlijk ook.” De prijsschommelingen die typerend zijn voor virgin grondstoffen, maken de competitie met gerecyclede stromen nu nog lastig: de ene keer zit je onder de virgin prijs, de andere keer erboven. “Maar als we grondstoffen blijven onttrekken van de aarde, worden deze steeds schaarser. En dan schiet de prijs omhoog en wordt het gerecyclede alternatief aantrekkelijker. Ondernemen in de circulaire economie vergt daarom echt een lange adem.”

‘Wat als het lukt?’

Toch merkt Walsweer dat het steeds makkelijker wordt om mensen van dit toekomstbeeld te overtuigen. “Je merkt het aan het enthousiasme waarmee mensen werken. Ze vinden het gaaf om onderdeel te zijn van de circulaire economie. Helemaal bij de jongere generatie. Vroeger hadden we nog wel eens moeite om management trainees aan ons te binden. Vandaag de dag is dat geen enkel probleem. Ja, de weg is lang en niet alle innovaties komen even snel van grond. Maar wat als het lukt, dan wil je daar toch onderdeel van zijn?”

Artikel in samenwerking met Change Inc.